1) Sosyal medyada düzenlenen çekilişler yasal mı? Sosyal medyada çekiliş düzenlemek suç mu?
Öncelikle sosyal medyada yapılan bütün çekilişler Milli Piyango Dairesinden iznine tabi olmadığını söylememiz mümkündür. Milli Piyango Dairesinde izin alınmaksızın yapılabilecek çekilişler de bulunmaktadır. Bu konuyla ilgili düzenlemeler 04.10.2006 tarihli Nakit Olmayan Piyangolar ve Çekilişler Hakkında Yönetmelik’inde yer almaktadır. Buna göre ilgili yönetmelik uyarınca aşağıdaki çekilişler izne tabi değildir;
- Sosyal amaçlı: Kamu kurum ve kuruluşları tarafından toplumun sağlık, eğitim, kültürel değerlerinin korunup geliştirilmesi ve benzeri amaçlarla düzenlenen çekilişler
- Yarışma: Kazananları, katılanlar arasından bilgi, beceri veya yeteneğe dayalı olarak eleme usulü ile başarı sıralaması esas alınarak veya bir jüri tarafından aynı esaslar dâhilinde yapılan değerlendirmeyle belirlenen ve sonucunda ayni ve/veya nakdi ödül verilen düzenlemeler ile bilmece, bulmaca, eğlence programı ve benzerlerini
- Çekiliş sonunda verilecek ikramiyenin rayiç bedelinin 2020 yılı itibari ile 141,2 TL ve altında olduğu haller, (7338 sayılı Veraset ve İntikal Vergisi Kanununun 4 üncü maddesinin (e) fıkrasında belirtilen istisna tutarının % 2 sinin altında kaldığı düzenlemeler)
Yukarıda sayılan haller dışında Instagram gibi sanal ortamlarda takipçilerini arttırmak, markasını tanıtmak vb. amaçlarla sosyal medya üzerinde düzenlenecek olan çekilişler idarenin iznine tabidir. Sanal ortam üzerinden düzenlenecek çekilişlerde bir mal veya hizmetin tanıtımı, satışı, pazarlanması esas olup, doğrudan gelir elde etmeye yönelik piyango düzenlenemez. Uygulamada sıklıkla yapılan bir hata olarak çekilişlerin sponsorlar aracılığı ile yapıldığı takdirde belli bir kazancın olmadığı ya da olamayacağı durumundan bahsetmektir. Bu durumda, sponsorların fiilleri Türk Ticaret Kanunu’nun ilgili maddelerine göre, haksız rekabet ve aldatıcı reklam yasağını ihlal edecektir.
Milli Piyango İdaresi’nden izin alınmadan yapılan tüm çekilişler için cezai sorumluluk doğabilecektir. Milli Piyango Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin 52. Maddesinde ise maddesinde çekiliş düzenleyenlere, aynı maddenin ikinci fıkrası hükmünü ihlal edenler veya bu fıkra hükmüne göre gerekli izni almakla birlikte çekilişleri yapmayanlar veya çekiliş sonuçlarını ilan etmeyenler veya taahhütlerini yerine getirmeyenler bu kanun maddesi yasal dayanak olarak şekilde 2 seneye kadar hapis cezası verilebilecektir. İlgili madde aşağıdaki şekildedir;
Madde 52 – Bu Kanun Hükmünde Kararnamenin 41′ nci maddesinde tertip ve çekiliş düzenleme hakkı münhasıran İdareye tanınmış olan oyunları tertipleyenlerle, aynı maddenin ikinci fıkrası hükmünü ihlal edenler veya bu fıkra hükmüne göre gerekli izni almakla birlikte çekilişleri yapmayanlar veya çekiliş sonuçlarını ilan etmeyenler veya taahhütlerini yerine getirmeyenler ile talih oyunlarının oynanmasına mahsus oyun makina, araç ve gereçlerini bozanlar veya bunları bozuk olmasına rağmen kullandıranlar veya talih oyunları ile ilgili olarak her ne şekilde olursa olsun hile yapanlar hakkında yüz bin liradan on milyon liraya kadar ağır para cezası ve iki aydan iki seneye kadar hapis cezası hükmolunur.
2) Sosyal medya fenomenleri tarafından düzenlenen çekilişlerde genelde ne gibi usulsüzlükler yapılıyor?
Sosyal medyada yapılan çekilişlerin büyük bölümünün sahte olmasının yanı sıra çekilişler ya sahte hesaplara kazandırılıyor ya da vaat edilen ürün gönderilmiyor. Milli Piyango İdaresince yayımlanan yönetmelikte izin için başvuru yapılmasından çekilişin gerçekleştirilmesine ve hatta taahhüt edilen ürünün gönderilmesine kadar tüm hususlar yer alıyor. Dolayısıyla idareden alınan izin, çekilişe kanuni dayanak sağladığı gibi usulsüzlüklerin de önüne geçmiş oluyor.
3) Sosyal medyadaki çekilişleri düzenleyen bir yönetmelik bulunuyor mu?
Sosyal medyadaki çekilişleri düzenleyen bir yönetmelik bulunmaktadır. Bu yönetmeliğin adı 04.10.2006 tarihli Nakit Olmayan Piyangolar ve Çekilişler Hakkında Yönetmelik’tir.
4) Sosyal medyada çekiliş düzenlemek için hangi şartları/izinleri yerine getirmek gerekiyor? Bu izin nasıl alınıyor?
Sosyal medyada çekiliş düzenlemek için Milli Piyango İdaresi’ne başvuruda bulunulması gerekmektedir. Şartları taşıyan başvurular için çekiliş düzenleme izni verilecektir. Şartları taşımayan başvurular için başvuru sahiplerine bu durum yazılı bir şekilde bildirilecektir. Çekilişin olacağı tarihten en az 15 gün önce başvuru dilekçesi ve gerekli evraklar dilekçe ile birlikte Milli Piyango İdaresine iletilecektir.
Milli Piyango İdaresi’nden izin alınmaksızın herhangi bir mecra üzerinden çekiliş duyurusu yapılması yasa ve usule aykırı olup, cezai sorumluluk doğuracaktır. İdarece verilecek izin, sadece izin belgesinde belirtilen kampanya ve piyango için geçerli olacaktır.
Böyle durumlarda çekilişe izin almak için çekilişte verilecek olan ikramiyelerin toplam rayiç bedelinin %10 fazlasında bir tutar, teminat olarak yatırılması gerekmektedir.
İlk olarak hazırlanan belgelerle Milli Piyango İdaresi Bahisler ve Oyunlar Şube Müdürlüğüne müracaat edilmesi gerekir. Bu müracaat yazılı olarak ya da internet ortamında yapılabilir. Çekiliş izni için gerekli olan belgeler şu şekildedir;
- Teminat mektubu örneği
- Dilekçe
- Dilekçeye ek belgeler
- Örnek ilan metni
- Harçların yatırıldığına ilişkin makbuz
Bu belgeler kuruma teslim edildikten sonra başvurular idare tarafından incelenir. İlgili şartları taşıyanlara piyango/çekiliş düzenleme izni verilir.
5) Sosyal medyada çekiliş düzenleyen kişiler nelere dikkat etmeli?
İlgili Yönetmeliğe göre çekiliş için başvuran kişinin dikkat etmesi gereken hususlar ve yapmasının yasak olduğu bazı davranışlar bulunmaktadır.
Çekilişi düzenleyen kişi idarenin yazılı onayını almadan kampanya veya çekiliş tarihini ertelemek ya da iptal etmek.
Sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenlemek, kullanmak, hileli, kurallara aykırı, eksik veya kusurlu işlem yapmak veya bunlara teşebbüs etmek Yönetmelikçe yasaklanmıştır.
Çekilişi düzenleyen kişi taahhütlerini tam ve/veya süresi içerisinde yerine getirmelidir.
Çekilişi düzenleyen kişi sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenlememeli, kullanmamalı, hileli, kurallara aykırı, eksik veya kusurlu işlem yapmamalı veya bunlara teşebbüs etmemelidir.
Kamuoyunda piyangolara duyulan güveni sarsıcı davranışlarda, kamu düzenini bozucu, zararlı ve kötü alışkanlıkları özendirici, genel ahlak ve adaba aykırı, halkı aldatacak veya yanıltacak şekilde reklam ve tanıtım faaliyetlerinde bulunmamalıdır.
Tüketici haklarını ihlal eden uygulamalarda bulunmamalıdır.
On sekiz yaşından küçük olanların düzenlenen piyangoya katılamayacakları, katılmış olsalar dahi kazandıkları ikramiyelerin verilmeyeceği uyarısına piyangoya ilişkin ilan, reklam ve duyurularda açıkça yer vermelidir.
İkramiyeye konu olan eşya ve/veya hizmetin bedeli içinde bulunan vergiler dışındaki vergi ve diğer yasal yükümlülükleri üstlenmelidir.
Mücbir sebep halleri hariç, ikramiyelerin karşılığını talihlilere nakden ödemek veya paraya tahvil etmelidir.
Sanal ortam üzerinden yapılacak uygulamalarda dikkat edilmesi gereken bir diğer husus ise; talihlilere kazandıkları ikramiye ile başvuru ve teslim süresine ilişkin tebligatın taahhütlü posta kanalıyla yapmalıdır.
Bir diğer önemli husus çekilişin kampanyaya katılan herkesi kapsıyor olmasıdır. Aksi uygulamalar, yasa ve usule aykırılık teşkil edecektir. Gerek ilgili yönetmelikte gerekse tüketiciyi koruyan mevzuat çerçevesinde yapılan kampanyaların “adil, dürüst” olması gibi temel kurallara riayet edilmesi gerekmektedir. Yapılan ilanların açık ve net olması bu bağlamda değerlendirilecektir.
6) Sosyal medyadaki çekilişlere katılan yurttaşlar nelere dikkat etmeli?
Milli Piyango İdaresi tarafından yürütülen her bir çekiliş için İdarece ayrı bir tarih ve sayı verilmektedir. Bu sayı ve tarih aynı zamanda Milli Piyango İdaresinin internet sitesinde de yer almaktadır. İzne dair tarih ve sayı bulunmayan çekiliş ve yarışmalara katılım gösterilmemesi gerekmektedir. Milli Piyango İdaresinden izin alınmadığı halde “Milli Piyangodan Onaylı”, “Resmi Kurumlarca İzinli” gibi ibarelerle duyurusu yapılan sosyal medya çekilişlerinin doğruluğunu teyit etmek için ise izin tarihi ve numarasının Milli Piyango İdaresi’nin resmi internet sitesinden kontrol edilmesi faydalı olacaktır.
7) Yurttaşlar, sosyal medya üzerinden usulsüz çekiliş yapanları nereye ihbar edebilir?
Vatandaşlar, sosyal medya üzerinden yapılan usulsüz çekilişler hakkındaki şikâyetlerini Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü’ne telefon veya e-posta yoluyla iletebilirler.
