Kârın Kullanım Şeklinin, Dağıtılacak Kâr Ve Kazanç Payları Oranlarının Belirlenmesi, Görüşülmesi Ve Onaya Sunulması

Türk Ticaret Kanunu madde 508 uyarınca esas sözleşmede aksine bir hüküm yoksa kâr ve tasfiye payı pay sahibinin sermaye payı için şirkete yaptığı ödemelerle orantılı olarak hesaplanır. Pay sahiplerinin kâra katılımı hakkında esas alınan değer, şirketin yıllık bilançosu uyarınca belirlenen net dönem kârıdır. Net dönem kârı ise kanun ve esas sözleşme hükümlerince kararlaştırılmaktadır. Dikkat edilmesi gereken bir husus vardır ki; kanuni ve esas sözleşmede öngörülen isteğe bağlı yedek akçeler ayrılmadıkça pay sahiplilerine dağıtacak kâr payı belirlenmez. Bu nedenle kâr payı yıllık net dönem kârından ve ancak bu amaç için ayrılan veya herhangi bir belirli amaç taşımayan serbest akçelerden dağıtılabilir.

Türk Ticaret Kanunu madde 507/2 pay sahiplerinin kâra katılımında eşit işlem ilkesinin istisnasını oluşturmaktadır. Bu madde uyarınca esas sözleşme ile payların bazı türlerine imtiyaz hakları ve özel menfaatler uygulanabilme hakkı bulunmaktadır. Örneğin imtiyazlı olmayan paylara nazaran fazla kâr alma, kârdan öncelikli istifade etme paylara tanınabilecek imtiyazlardan bazılarıdır. Bu halde, pay sahibinin kâr payı esas sözleşmede belirlenmiş imtiyaz düzenlemesi uyarınca hesaplanır ve ilk olarak imtiyazlı paylara belli oranda dağıtım yapılır.

Türk Ticaret Kanunu’nun 408/II-d maddesi uyarınca kârın kullanım şekli ve kâr payı dağıtımı konusunda karar alma görev ve yetkisi, anonim şirket genel kurulunun devredilemez görev ve yetkileri arasındadır. Buna göre finansal tablolar uyarınca şirketin kârda olması ve kanuni / ihtiyari yedek akçeler ayrıldıktan sonra dağıtılacak bir kâr bulunması halinde anonim şirketin kâr dağıtımı yapması, bu konuda genel kurulun bir karar alması halinde söz konusu olacaktır. Başka bir deyişle anonim şirket, yönetim kurulu kararıyla veya bu konuda herhangi bir karar almaksızın kâr dağıtımı yapamaz; bu konuyla ilgili tek yetkili organ genel kuruldur.

Kar Payı Dağıtımı COVİD-19 Kapsamında Sınırlandırılması

31.03.2020 tarihinde Ticaret Bakanlığı tarafından kamu iştiraki olanlar hariç, tüm sermaye şirketlerine öz kaynaklarını koruma ve bu doğrultuda 2019 yılı hesap dönemine ilişkin olarak gerçekleştirilecek genel kurul toplantılarında gündeme alınacak nakit kâr payı dağıtımı kararlarını %25 ile sınırlı tutma duyurusu yapılmıştır.

Kanun’un 12. maddesi kapsamında Türk Ticaret Kanunu’na eklenen geçici madde ile Ticaret Bakanlığı tarafından yapılan duyuru yasalaştırılmıştır.

Buna göre devlet, il özel idaresi, belediye, köy ile diğer kamu tüzel kişilerinin ve sermayesinin yüzde ellisinden fazlası kamuya ait fonların, doğrudan veya dolaylı olarak sermayesinin yüzde ellisinden fazlasının pay sahibi olduğu şirketler hariç olmak üzere sermaye şirketlerinin ilk olarak 30.09.2020 tarihine kadar,

• dağıtabilecekleri kâr payı tutarı 2019 yılı net dönem kârının %25’ini aşamayacak,
• geçmiş yıl kârları ve serbest yedek akçeler dağıtıma konu edilemeyecek,
• genel kurulca yönetim kuruluna kâr payı avansı dağıtımı yetkisi verilemeyecek,
• genel kurulca 2019 yılı hesap dönemine ilişkin kâr payı dağıtımı kararı Kanun yürürlüğe girmeden önce alınmış ancak henüz pay sahiplerine ödeme yapılmamışsa veya kısmi ödeme yapılmışsa, 2019 yılı net dönem kârının %25’ini aşan kısma ilişkin ödemeler ertelenecektir.

Cumhurbaşkanı belirtilen bu süreyi üç ay uzatmaya ve kısaltmaya yetkilidir. Ayrıca Türk Ticaret Kanunu’na eklenen geçici maddeye ilişkin istisnalar ile uygulamaya dair usul ve esasları belirlemeye, Hazine ve Maliye Bakanlığının görüşünü almak suretiyle Ticaret Bakanlığı yetkili kılınmıştır.

18 Eylül 2020 tarihli ve 31248 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2948 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı uyarınca kâr payı dağıtımına ilişkin sınırlamanın süresi üç ay (2020 yılının sonuna kadar) uzatıldı.

Dolayısıyla getirilmiş olan bu sınırlama 2020 yılının sonuna kadar geçerli olacaktır.

Yönetim Kurulu’nun İbrası

Anonim şirketlerde ibra, hesap dönemi içerisinde gerçekleşen işlem ve faaliyetler ile bunların sonuçlarının, anonim şirketlerde yönetim kurulu üyeleri açısından bir sorumluluk taşımadığının şirket tarafından kabul edilmesi, kendilerinden tazminat dâhil herhangi bir talebin olmadığının beyan edilmesi ve güven açıklamasında bulunulmasıdır.

İbra, yönetim kurulu üyelerinin sorumluluklarını ortadan kaldırdığı gibi yaptıkları işlemlerin, aldıkları kararların ve izledikleri politikaların benimsendiği ve onlara duyulan güvenin devam ettiği anlamı da taşımaktadır. Doktrinde ibranın hukuk niteliği ise “menfi borç ikrarı” olduğu yönündedir. Şekli açıdan ise ibra, tek taraflı yenilik doğuran hukuki işlem niteliğindedir. İbranın hukuki olarak sonuç doğurması için ibra edilenin kabul etmesi gerekli değildir.

İbranın en somut neticesi, şirket yöneticileri hakkında açılacak olan hukuki sorumluluk davalarına ilişkindir. Kural olarak ibra, sorumluluk davası açma hakkını ortadan kaldırmakla birlikte ibranın sorumluluk davalarına etkisi, şirket tüzel kişiliği, ortaklar ve alacaklılar bakımından farklılık göstermektedir.

Türk Ticaret Kanunu uyarınca anonim şirketlerde ibra kararı almaya yetkili organ genel kuruldur. Genel kurul bu yetkisini hiçbir organ veya temsilciye devredemez. Türk Ticaret Kanunu’na göre genel kurulun olağan toplantı gündeminde yer alacak hususlardan biri de yönetim kurulu üyelerinin ibrasıdır.

İbra kararı, olağan veya olağanüstü genel kurul toplantılarında alınabilir. Türk Ticaret Kanunu’nda ibra kararı için özel bir toplantı ve karar nisabı öngörülmemiştir. Dolayısıyla ibra kararı olağan nisaplarla alınabilir. İbra kararı tek taraflı ve hukuki niteliği yenilik doğuran bir hak olduğundan, genel kurul daha önceden aldığı ibra kararını kaldıramaz.

Anonim şirket genel kurulunun, sorumluluktan ibraya ilişkin kararı, ibranın kapsadığı açıklanan maddi olaylarla ilgili olarak şirketin sorumluluk davası açma hakkını ortadan kaldırır.