1) Genel Olarak
Anonim şirket yapısında Yönetim Kurulu (“YK”) esas olarak şirketin yönetilmesi ve temsil edilmesi görevini yerine getiren şirket organıdır. Bu kapsamda YK, şirket organizasyonunu belirlemek; şirketin idaresi ve temsili için görevli olan kişileri atamak ve bu kişileri gözetiyor olmakla yükümlüdür. Bunlara ek olarak YK, şirket defterlerini tutmak, şirket kayıtlarının ve toplantı tutanaklarının usulüne uygun şekilde tutulmasını sağlamakla yükümlüdür. YK, Genel Kurulu (“GK”) toplantıya çağırmak, GK toplantı gündemini hazırlamak ve ilân etmek, GK kararlarını yürütmek, yıllık bilanço ve kâr zarar hesaplarını ve yıllık raporları kanun hükümlerine bağlı kalarak hazırlamak, ibraz etmek ve denetlemek gibi görev ve aynı zamanda yetkilerle donatılmıştır. Tüm bunların yanı sıra Türk Ticaret Kanunu (“TTK”) uyarınca YK üyelerinin bir takım borçları ve yükümlülükleri olup, bunların başlıca olanları aşağıdaki gibidir.
2) Şirket ile İşlem Yapma Yasağı
TTK m. 334, YK üyelerinin GK’dan izin almaksızın kendileri veya bir başkası adına şirketin faaliyet konusuna giren bir konuda şirket ile işlem yapmalarını yasaklamaktadır. TTK bu yasak ile YK üyesinin şirket ile kendi adına ya da başkası adına işlem yapmasını, üyelerin görevlerini kötüye kullanmasını engellemek ve şirketin haklarını korumayı amaçlamıştır. Bu yasak ancak GK’nın izni veya ana sözleşmeye konulacak bir hüküm ile kaldırılabilecektir.
Bu yasağın yaptırımı, üyelerin şirket ile yaptığı işlemlerin geçersiz sayılmasıdır. TTK m. 336/5 uyarınca üyelerinden birisinin yaptığı bu işlemden ötürü YK üyeleri müteselsilen sorumlu olacaktır.
3) Şirket ile Rekabet Etme Yasağı
TTK m. 335 YK üyelerine, GK izni olmaksızın ortaklık konusuna giren ticari işleri kendileri veya bir başkası adına yapmalarını yasakladığı gibi yine ortaklık ile aynı iştigal mevzuuna sahip bir şirkette sorumluluğu sınırlandırılmamış ortak olmalarını da yasaklamıştır. Ancak şirket ana sözleşmesine koyulacak özel bir hüküm ile üyelerin şirket ile bu tür işlemlere girebilmesi sağlanabilir.
Rekabet yasağına aykırı davranışın sonucu bakımından TTK md. 335 şirkete bazı seçimlik haklar tanımıştır. Buna göre şirket, rekabet yasağına aykırı davranan YK üyesinden;
a) söz konusu rekabet yasağına aykırı hareket sebebiyle şirketin uğradığı zararın tazminini veya
b) üçüncü şahıs lehine yapılan bir sözleşmenin söz konusu olması halinde bundan doğan menfaatlerin şirkete devrini veya
c) yapılan işlemin şirket adına yapılmış sayılmasını ya da
d) YK üyesinin başka bir ortaklığa sınırsız sorumlu ortak sıfatıyla katılmış olduğu hallerde, üyenin bu ortaklıktan çekilmesini ve elde etmiş olduğu menfaatlerin şirkete iadesini talep edebilecektir.
4) Görüşmelere Katılma Yasağı
TTK m. 332, YK üyelerinin şahsi menfaatlerine ve TTK m. 349’da sayılan akrabalarının menfaatlerini ilgilendiren hususların görüşülmesine ilişkin YK toplantılarına katılmalarını yasaklamıştır. İlgili üye söz konusu kararlara iştirak edemez ve imza atamaz. Eğer üye söz konusu durumu bildirmez ve şirket bu yüzden zarara uğrarsa, üye bu zararı tazminle yükümlüdür.
5) Şirket Hisselerini Tevdi Etme Yükümlülüğü
TTK md. 313 uyarınca YK üyelerinin her biri, görevlerinden doğacak sorumluluğun teminatı olarak şirket sermayesinin en az %1’i oranındaki tutarı temsil eden hisse senetlerini şirkete tevdi etmekle yükümlüdür. Kural olarak tevdi edilecek hisse senetlerinin YK üyesine ait olması gerekmekle birlikte, YK teminatın üçüncü bir kişi tarafından verilmesine de izin verebilir. YK üyesi tarafından tevdi edilen hisseler, üyenin GK tarafından görevinden azledilmesine kadar şirket uhdesinde kalır ve bu hisseler başkasına devredilemez ya da geri alınamaz.
