[i] Yasak, sözleşme bedeli yanında sözleşmeden kaynaklanan diğer (tali) ödeme yükümlülüklerini de kapsar. Sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılamayan sözleşmeler kapsamında düzenlenecek kıymetli evraklarda yer alan bedellerin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak belirlenmesi de mümkün değildir. Ancak, tahsili yapılmış veya gecikmiş alacaklar ile gayrimenkul kira sözleşmeleri kapsamında verilen depozitolar ile sözleşmelerin ifası kapsamında dolaşıma girmiş kıymetli evrak açısından Türk Lirası’na çevirme yükümlülüğü yoktur.

[ii] Türkiye’de yerleşik kişiler, 32 Sayılı Karar’da, ‘‘yurt dışında işçi, serbest meslek ve müstakil iş sahibi Türk vatandaşları dahil Türkiye’de kanuni yerleşim yeri bulunan gerçek ve tüzel kişiler’’ olarak tanımlanmıştır. Ancak, Türkiye’de yerleşik kişilerin yurt dışındaki; şube, temsilcilik, ofis, irtibat bürosu, işlettiği veya yönettiği fonlar, doğrudan veya dolaylı olarak yüzde elli ve üzerinde pay sahipliklerinin bulunduğu şirketler 32 Sayılı Kararın bu maddesinin uygulaması kapsamında Türkiye’de yerleşik olarak değerlendirilir, ancak sözleşmenin yurt dışında ifa edilmesi durumunda bu kişiler Türkiye’de yerleşik olarak değerlendirilmez.

[iii] Türkiye dışında yerleşik kişilerle yapılan sözleşmeler yasak kapsamında değildir.

[iv] Bu cetvelde yer alan “Gayrimenkuller” terimi Türkiye’de bulunan taşınmazları ifade eder. Serbest bölgelerde yer alan gayrimenkuller söz konusu terim kapsamında değerlendirilmeyecektir.

[v] 2 Mayıs 2018 tarihli Sermaye Hareketleri Genelgesi’nde yapılan 19 Ocak 2022 tarihli değişiklikle Türkiye Cumhuriyeti ile vatandaşlık bağı bulunmayan kişilerin Türkiye’de satın aldıkları gayrimenkullerin ödeme yükümlülüklerinin döviz cinsinden yerine getirileceği hüküm altına alınmıştır. Ancak bu dövizin tapu işlemleri öncesinde gerekçesi de belirtilerek bir bankaya ve bankaca da Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’na satılacağı belirtilmiştir. Bankalara döviz satışı yalnızca ilgili gayrimenkulün alıcısı, satıcısı, bunların vekilleri ya da temsilcileri tarafından yapılabilecektir. Ödemenin ise ilgililere Türk lirası olarak yapılması gerektiği belirtilmiştir.

[vi] Tebliğ’de “hizmet sözleşmeleri”nin tanımı yapılmamış olup, Tebliğ’de ismen zikredilmiş olanlar dışında hangi tür iş görme sözleşmelerinin “hizmet sözleşmesi” sayılacağı hususu, içinde iş görme türünden edimler de içeren karma ve sui generis sözleşmelerin durumu tartışmalıdır. Bu nedenle, her sözleşmenin hukuki niteliğinin ayrıca belirlenmesi gerekir.

[vii] 2008-32/34 sayılı Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ’e değişiklikler getiren 2022-32/66 sayılı Tebliğ (“Değişiklik Tebliği”) 19 Nisan 2022 tarih ve 31814 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Getirilen değişiklikle birlikte, Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri taşıt satış sözleşmeleri dışında kalan menkul satış sözleşmelerinde sözleşme bedelinin ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılması halinde sözleşme konusu ödeme yükümlülüklerinin TL cinsinden yerine getirilmesinin ve kabul edilmesinin zorunlu olduğu düzenlenmiştir.

[viii] Değişiklik Tebliği’ne ilişkin Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada (“Bakanlık Açıklaması”) menkul satış sözleşmelerine ilişkin 19 Nisan 2022 tarihinden (Değişiklik Tebliği’nin yürürlük tarihi) önce düzenlenmiş faturalar kapsamındaki ödeme yükümlülüklerinin Türk parası cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi şartının aranmadığı belirtilmiştir. Ayrıca, 19 Nisan 2022 tarihinden önce kendi aralarında akdetmiş oldukları menkul satış sözleşmelerinin ifası kapsamında, 19 Nisan 2022 tarihinden önce dolaşıma girmiş bulunan döviz cinsinden kıymetli evraklar kapsamındaki ödeme yükümlülüklerinin Türk parası cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi şartının aranmadığı ifade edilmiştir. Bakanlık Açıklaması’nda 19 Nisan 2022 tarihi ve bu tarih sonrasında döviz cinsinden düzenlenmiş olan çek vb. ödeme araçlarının Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdettikleri/akdedecekleri menkul satış sözleşmeleri konusu ödeme yükümlülüklerinin yerine getirilmesinde kullanılmasının mümkün olmadığı da belirtilmiştir.

[ix] Değişiklik Tebliği ile birlikte kamu kurum ve kuruluşlarının veya Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı şirketlerinin taraf olduğu gayrimenkul satış ve gayrimenkul kiralama dışında kalan sözleşmelerde sözleşme bedelinin ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılabilmesinin yanı sıra ödenmesi ve kabul edilmesinin de mümkün olduğu açıkça belirtilmiştir.

#döviz #dövizyasağı #dövizendekslibedel #sözleşme #yasak #Türkiyedeyerleşik #gayrimenkulsatışsözleşmesi #gayrimenkulkiralamasözleşmesi #Türkiyedeyerleşikyabancı #TSKGüçlendirmeVakfı #sermayepiyasasıdöviz