İmar Planı Değişikliğine Dair Değer Artış Payı Hakkında Yönetmelik Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından hazırlanmış olup 15 Eylül 2020 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanmış ve aynı tarihte yürürlüğe girmiştir. Bu yönetmelik ile parsel bazında nüfusu, yapı yoğunluğu ve kat adedini artıran plan değişiklikleri yapılamayacağı belirtilmiştir.

Bu yönetmelik, kurum ve kuruluşların, meslek odalarının ve üniversitelerin görüşleri alınarak hazırlanmıştır ve 20 Şubat 2020 tarihinde yürürlüğe girmiş olan plan değişikliklerinden kaynaklı değer artışının kamuya kazandırılmasını sağlayan İmar Kanunu hükmü doğrultusunda belirlenmiştir.

Yeni yönetmelik ile birlikte imar planı değişikliği sonucu taşınmazlarda meydana gelece değer artışının, değer artış payı olara kamuya kazandırılmasında; payın tespiti, payın kapsamı, kesinleşmesi, ödenmesi ve dağıtımına ilişkin iş ve işlemler ike diğer iş ve işlemlere yönelik usul ve esaslar belirlenmiştir.

Yapılan düzenlemelerle bundan sonra parsel bazında nüfusu, yapı yoğunluğunu ve kat adedini artıran plan değişikliklerin yapılması mümkün olmayacaktır. Parsel bazında yürürlükteki imar planının koşullarını değiştirmemek kaydıyla sadece fonksiyon değişikliği yapılabilecektir ve bu değer artışına tabi olacaktır.

Yeni düzenlemeyle parsel bazındaki plan değişiklikleri sonucunda plan bütününden bağımsız, donatı alanları olmayan, şehir estetiğine uymayan, insan ölçeğini gözetmeyen mekan kalitesi düşük yapılaşmaların da önüne geçilmesi hedeflenmektedir.

Yönetmelike getirilen değişiklikler şu şekildedir;

1000 metrekareden küçük imar adalarında plan değişikliği yapılamayacaktır.

Yeni yayımlanan Yönetmelik kapsamında 1000 metrekareden küçük imar adalarında plan değişikliği yapılamayacaktır.

Plan değişiklikleri plan bütünlüğünü bozmayacak, 1000 metrekare ve daha büyük imar adalarında, maliklerin tamamının talebi üzerine ada bazında nüfusu, yapı yoğunluğunu, kat adedini artıran, fonksiyon değişikliği getiren plan değişiklikleri ancak ihtiyaç duyulan donatı alanlarını 500 metrelik yarıçap içinde sağlaması halinde yapılabilecek. Bu, değer artışına tabi olacaktır.

Donatı alanlarını 500 metre yarıçap içerisinde karşılayamayan plan değişiklikleri ise yapılamayacak.

Bu şekilde ada bazında plan değişiklikleri ile silüet bozulmalarının önüne geçilecek olup ihtiyaç duyulan sosyal ve kültürel donatı alanları eksiklikleri giderilecektir.

Değer artışının tamamı kamuya döndürülecektir.

Yönetmelik kapsamında plan değişikliğinden kaynaklı değer artış payı fiyat takdir komisyonlarınca arsa değeri üzerinden hesaplanacak ve tamamı kamuya döndürülerek, kentsel dönüşüm ve altyapı harcamalarında kullanılacaktır.

Değer artış payınının dağılımı aşağıda açıklandığı şekilde olacak:

"Büyükşehir belediyesinin olduğu illerde yüzde 25'i büyükşehir belediyesine, yüzde 25'i ilgili ilçe belediyesine, yüzde 25'i bakanlığın Dönüşüm Projeleri Özel Hesabına, yüzde 25'i Hazineye. Büyükşehir belediyesi olmayan illerde yüzde 40'ı imar planı değişikliğini onaylayan idareye, yüzde 30'u bakanlığın Dönüşüm Projeleri Özel Hesabına, yüzde 30'u Hazineye aktarılacak.

Bakanlıkça onaylanan imar planı değişikliğinden kaynaklanan değer artışının yüzde 75'i bakanlığın Dönüşüm Projeleri Özel Hesabına, büyükşehir belediyesinin olduğu illerde yüzde 15'i büyükşehir belediyesine, yüzde 10'u ilgili ilçe belediyesine, büyükşehir belediyesi olmayan yerlerde ise Bakanlık payının dışındaki kalan değer artış payının tamamı plan değişikliğinin yapıldığı yerdeki ilgili idareye, imar planı değişikliğinin diğer genel bütçeli yetkili idarelerce onaylanması durumunda ise değer artış payının tamamı Hazine hesabına aktarılacak."

Riskli alan ve rezerv yapı ilan edilen alanlarda değer artış payı alınmayacaktır.

Kentsel dönüşümde parsel bazlı dönüşüm yerine, ada bazlı dönüşümü teşvik etmek amacıyla, riskli alan ve rezerv yapı ilan edilen alanlarda değer artış payı alınmayacaktır.

Riskli yapı taşınmazlarında ise yürürlükteki planında belirtilen emsale esas inşaat alanının 1,5 katına kadar olan plan değişikliklerinde değer artış payı uygulanmayacaktır.

Kamu yatırım ve kamu mülkiyetindeki alanlarda ve mazbut vakıf mülkiyetindeki alanlarda da değer artış payı alınmayacaktır.

Taşınmaz maliklerinin tamamının talebi üzerine 5 inci maddede belirtilen şekilde gerçekleştirilecek plan değişiklikleri sonucunda değerinde artış olan taşınmazın artan değerinin tamamı,   Mahkemece imar planı iptal edilerek plansız kalan taşınmazlarda, idareye sunulan yeni plan teklifleri ile iptal edilen plan koşulları arasındaki değer farkı oluşanlar vergi ödeyecekler.